USGB (United States Green Building Council - Amerikan Yeşil Bina Konseyi) tarafından geliştirilen LEED (Leadership in Energy and Environmental Design – Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik) gönüllü bir standart olup; doğa dostu, daha sağlıklı, daha ekonomik ve yüksek performanslı binaları tanımlayan bir derecelendirme sistemidir. Tüm yapı türleri için uygulanabilen LEED derecelendirme sistemi aşağıdaki kategorilerden oluşur:

Pomza ( bims ) nın hafif, gözenekli ve doğal olması nedeniyle yapılarda ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılması durumunda ülke enerjisi tasarrufuna katkıda bulunur. Yapılarda ısı yalıtımı için mecburi uyulması gereken TS. 825 kurallarına hala uyulmadığı tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışmada 'Yapılarda Pomza ( bims )nın Isı Yalıtım Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi' konusunun araştırılması hedeflenmiştir. Yapılarda ısı yalıtımı olması gereken yerler; duvarlar, döşemeler, çatı veya tavanlar, mekanların çıkma tabanları (konsol), yaşama mekanının zemine oturan tabanı olarak sınıflandırılmıştır. Yapılarda TS. 825, şartlarını yerine getirebilmek için yalıtım malzemesi olarak Pomza ( bims )nın kullanılabileceği, ısı yalıtımlı detay tasarımlarında mimarların dikkat etmesi gereken hususlar, TS.825 şartlarını sağlayabilen yapı elemanlarında Pomza ( bims )nın kullanılması konusunda detay çözümleri geliştirilmiş ve önerilerde bulunulmuştur.

Pomza ( bims ), volkanizma faaliyetleri sırasında ani soğuma ve gazların bünyeyi ani terk etmesi sonucu gözenekli bir yapıya sahip volkanik kökenli bir malzemedir. Gözenekli olmasından dolayı ısı ve ses yalıtımı özelliklerine sahiptir. Sünger görünümlü, silikat esaslı, birim hacim ağırlığı genellikle 1 gr/cm3 ten küçük, camsı doku özelliği gösteren bir malzemedir.

Pomza ( bims ) tarihte kullanımı bilinen hafif agregalardan biridir ve Roma'lılardan beri kullanıldığı bilinmektedir. Erimiş lavın soğuması sırasında oluşan gazların hapsolmasıyla Pomza ( bims ) taşı oluşmuştur. Bu boşluklu yapıdan dolayı agrega boşluklu ve dolayısıyla hafif olur. Pomza ( bims ) taşı agregası % 75 boşluk içermektedir. Pomza ( bims ) taşı amorf bir yapıya sahiptir.

Pomza ( bims ) taşı agregasıyla üretilen betonlar, taşıyıcı betonun dışında, ısı yalıtımı, ses emme amacıyla beton blok olarak kullanılabileceği gibi, hafif beton duvar panoları da üretilebilir. Pomza ( bims ) taşının öğütülmesi ile elde edilen puzolanlar çimento katkı maddesi olarak kullanılabilirler. Türkiye'de bol miktarda olan Pomza ( bims )ya sünger taşı da denilmektedir. Pomza ( bims )lı betondan mamul yapı elemanları, çimento ve su ilavesi ile basınç altında vibrasyonla sıkıştırılıp kür edilen ve gerektiğinde kuvars kumu da ilave edilerek üretilen malzemelerdir. Bimsbeton hafifliğinden dolayı zemin mukavemetinin fazla olmadığı yerlerde, taşıyıcı eleman olmadan kullanıldığı gibi, hafiflik olması istenilen yerlerde dolgu betonu olarak kullanılabilir. Pomza ( bims ), kendine özgü bazı özellikleri ile volkanik camsı kayaçlardan olan perlitten farklıdır. Bunlardan rengi, gözenekliliği ve kristal suyunun olmaması ile pratik olarak ayrılabilir. Bunun için petrografik analiz gerekir. Pomza ( bims )nın kimyasal analiz değerleri, SiO2 : 60-75, Al2O3 : 13-17, Fe2O3 : 1-3, CaO : 1-2, Na2O-K2O : 7-8, arasında değişmektedir.

Isı izolasyonu sağladığı için bimsbeton; teraslarda, çatılarda, fabrikalarda, soğuk hava depolarında ve ısı yalıtımı isteyen yapı elemanlarında kullanılabilir. Yapılarda ısı yalıtımı için uyulması gereken 'TS. 825' çıkarılmasına rağmen hala bu kurallara uyulmadığı tespit edilmiştir. Sebep olarak; ısı yalıtım malzemelerinin petrol kökenli, pahalı ve yurt dışına bağımlı olması, uygulamada malzemenin kolay temin edilmemesi, tatbikat yapacak teknik kadronun bulunamayışı vb. nedenler gösterilmektedir. Halbuki Pomza ( bims ) düşük birim hacim ağırlığına sahip, kimyasal etkilere dayanıklı, parazitleri barındırmayan, kısa tesirli sıcaklıklarda ısı izolasyonu fonksiyonu değişmeyen, normal şartlarda su ve nemden etkilenmeyen, yoğuşma sorunu olmayan, gözenekli,maliyeti düşük, ekonomik, yanıcı olmayan, kokusuz, ısı iletim katsayısı düşük, doğal olarak elde edilen ve uygulanabilen bir malzemedir.

Isı yalıtım malzemesi olarak Pomza ( bims )nın yapılarda yaygın olarak kullanımı konusunda bugüne kadar yeterli bilimsel çalışmaların ve tanıtımların yapılmadığı görülmüştür. Yapılarda mimari projelerin hazırlanması aşamasında kullanılacak malzemeler ve detaylarda Pomza ( bims )nın kullanımını sağlamalıdır.

Türkiye'de yapıların yaklaşık yarısından fazlasında ısı yalıtımı önlemleri alınmamıştır. Isı yalıtımsız yapılarda özellikle kış aylarında ısınmak için kullanılan enerjinin büyük bir kısmı kayıp ısı olarak harcanmaktadır. Isı yalıtımı malzemesi olarak piyasada ve uygulamalarda genellikle nefes almayan, plastik kökenli, organik esaslı, anorganik esaslı kullanılmaktadır. Anorganik esaslı malzemelerden Pomza ( bims ) nın kullanımı henüz yaygın değildir. Özellikle tasarımı yapan ve mimari projeyi hazırlayan mimarlar böyle malzemenin kullanılabilirliliği konusunda yeterli teknik bilgiye sahip değildir. Bu bildiride Pomza ( bims )nın yapılarda sıva malzemesi olarak kullanılabileceği ve TS 825'e göre duvarlarda, döşemelerde, tavan veya çatılarda kullanılmaları durumunda kalınlıklarının ne kadar olacağı hesaplanarak tasarımlarda dikkate alınması gerektiği açıklanmıştır.

Duvarlarda ve Sıvalarda Yapı Maddesi Olarak Pomza ( bims ) Kullanılması:

Bir yaşama mekanının dış hava ile sınırını oluşturan çıkma tavanlarında Tablo 1'de gösterilen malzemenin kullanılması durumunda 0.32 m. olması gerekmektedir. Malzeme kalınlığı 3. iklim bölgesi için hesaplanmıştır.

Tablo 1. Konsol döşeme, bir yaşama mekanının dış hava ile sınırını oluşturan çıkma tabanları